नद्या आणि धरण

संपूर्ण गडचिरोली जिल्हा गोदावरी नदीच्या ड्रेनेज बेसिनमध्ये समाविष्ट आहे. जिल्ह्याच्या दक्षिण-पश्चिम सीमेवर, सिरोंचा जवळ, गोदावरी नदी जिल्ह्यात प्रवेश करते आणि जिल्ह्याच्या दक्षिणेकडील सीमेवर सुमारे 50 किलोमीटर पूर्वेकडे वाहते. इंद्रावतीचा संगम झाल्यानंतर दक्षिण-पूर्व कोनातून गोदावरी दक्षिणकडे आंध्र प्रदेशकडे वळते.

वैनगंगा नदीच्या प्रवाहाद्वारे 225 कि.मी.एवढे अंतर पश्चिम दिशेने सीमा तयार केली आहे जी चंद्रपूर आणि गडचिरोली जिल्ह्याचे विभाजन करते. खोब्रागडी, कठाणी आणि मिरगॅडोला या नद्या मोठ्या उपनद्या म्हणून वाहतात.

वैनगंगा आणि वर्धा नद्यांच्या संगमाद्वारे बनविलेल्या प्राणहिता नदी; 190 किमी पर्यंत दक्षिण-पश्चिम सीमारेषा तयार करते जी गोदावरी संगमाशी होत नाही. दीना नदी ही मुख्य उपनदी आहे.

इंद्रावती नदी भामरागड तालुक्यात कोवंडेजवळील महाराष्ट्रात प्रवेश करते आणि गोदावरीत प्रवेश करण्यापूर्वी 120 किमी अंतरावर दक्षिण-पूर्व सीमारेषा तयार करते. पर्लकोटा, पामुलगौतम आणि बंदिया या प्रमुख उपनद्यांची आहेत.

सिरोंचा येथे वैनगंगा नदीसह गोदावरी नदीचे संगम; गोदावरी आणि इंद्रावती नदीचे सोमनूर येथे संगम व चमोर्शी तालुक्यात चपराला जवळ वर्धा आणि प्राणहिता नदीचे संगम; भामरागड येथे पर्लकोटा, पामुलगौतम आणि इंद्रावती (त्रिवेणी संगम) नदीचे त्रिवेणी संगम आहे.

उपरोक्त व्यतिरिक्त, खालील नद्या जिल्ह्यातून वाहतात.

1. गाढवी
2. खोब्रागडी
3. पाल वेलोचना
4. कठाणी
5. शिवणी
6. पोर
7. दर्शनी

प्रमुख नद्या

जिल्ह्यातून वाहणाऱ्या प्रमुख नद्या खालीलप्रमाणे आहेत;

वैनगंगा, गोदावरी, प्राणहिता, दीना

जिल्ह्यातील धरणे

सद्यस्थितीत खोब्रागडी नदीवर केंद्र सरकारकडून केवळ एक प्रमुख धरण प्रकल्प तुलतुली प्रस्तावित केला आहे आणि काम पूर्णपणे झालेले नाही. याशिवाय 11 मध्यम धरण प्रकल्प प्रस्तावित आहेत. पण काम पूर्ण झालेले नाही.